Από τη Δρ Έφη Κυπριανίδου:
Το Ωραίο είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μας – όπως επίσης και το Άσχημο. Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο που από την αρχαιότητα οι φιλόσοφοι ασχολήθηκαν με τις εμπειρίες και τις κρίσεις μας για το ωραίο και το άσχημο. Η φιλοσοφία προσπάθησε να κατανοήσει τη φύση αυτών των εμπειριών και κρίσεων, και επίσης προσπάθησε να δει πώς αυτές δικαιολογούνται.
Τι συνιστά Τέχνη? Τι είναι το ωραίο?
Για τον Πλάτωνα, Τα έργα τέχνης είναι τα αντίγραφα των ψεύτικων πραγμάτων, καθώς αντιγράφουν έναν ψεύτικο κόσμο, τον κόσμο που αντιλαμβανόμαστε μέσω των αισθήσεων.
Η Αισθητική του Καντ (18ος αιώνας):
Η ευχαρίστησή μας από ένα ωραίο αντικείμενο προκύπτει μέσα από το ελεύθερο παιχνίδι της φαντασίας και της διάνοιας, και όχι από την εφαρμογή μιας συγκεκριμένης έννοιας στο αντικείμενο. Γι’ αυτό δεν μπορούν να υπάρξουν ακριβή και καθολικά κριτήρια αισθητικής. Αλλά εφόσον η ευχαρίστηση, η ηδονή προκύπτει μέσα από θεμελιώδεις γνωσιακές μας δυνάμεις, και όχι από ιδιοσυγκρασιακούς συσχετισμούς, τότε μπορούμε να πιστεύουμε ότι και άλλοι θα βρίσκουν σε ένα ωραίο αντικείμενο ότι κι εμείς.
Ο 20ος αιώνας γίνεται και η σύγχρονη τέχνη είναι γεμάτη ιδιορρυθμίες, είναι συχνά σκανδαλώδης και προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Για τον Arthur Danto, εκείνο που κάνει τη διαφορά μεταξύ ενός έργου τέχνης και ενός κουτιού Brillo είναι μια ορισμένη θεωρία τέχνης. Είναι η θεωρία που ανεβάζει το αντικείμενο στον κόσμο της τέχνης και το συγκρατεί από την κατάρρευσή του στο πραγματικό αντικείμενο που ούτως ή άλλως είναι. Η ρυθμιστική αρχή είναι ο κόσμος της Τέχνης: ένας ευρύς κοινωνικός θεσμός, μια καθιερωμένη πρακτική, εντός του οποίου εδράζονται τα έργα τέχνης. Ο κόσμος της Τέχνης αποτελείται από πολλά συστήματα τέχνης, όπως είναι το θέατρο / γλυπτική /ζωγραφική / λογοτεχνία / μουσική. Το κάθε σύστημα αποτελεί το πλαίσιο για την παρουσίαση των ιδιαίτερων έργων τέχνης και παρέχει το θεσμικό υπόβαθρο για την απονομή του status «έργο τέχνης» στα αντικείμενα εντός του.
Το Ωραίο είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μας – όπως επίσης και το Άσχημο. Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο που από την αρχαιότητα οι φιλόσοφοι ασχολήθηκαν με τις εμπειρίες και τις κρίσεις μας για το ωραίο και το άσχημο. Η φιλοσοφία προσπάθησε να κατανοήσει τη φύση αυτών των εμπειριών και κρίσεων, και επίσης προσπάθησε να δει πώς αυτές δικαιολογούνται.
Τι συνιστά Τέχνη? Τι είναι το ωραίο?
Για τον Πλάτωνα, Τα έργα τέχνης είναι τα αντίγραφα των ψεύτικων πραγμάτων, καθώς αντιγράφουν έναν ψεύτικο κόσμο, τον κόσμο που αντιλαμβανόμαστε μέσω των αισθήσεων.
Η Αισθητική του Καντ (18ος αιώνας):
Η ευχαρίστησή μας από ένα ωραίο αντικείμενο προκύπτει μέσα από το ελεύθερο παιχνίδι της φαντασίας και της διάνοιας, και όχι από την εφαρμογή μιας συγκεκριμένης έννοιας στο αντικείμενο. Γι’ αυτό δεν μπορούν να υπάρξουν ακριβή και καθολικά κριτήρια αισθητικής. Αλλά εφόσον η ευχαρίστηση, η ηδονή προκύπτει μέσα από θεμελιώδεις γνωσιακές μας δυνάμεις, και όχι από ιδιοσυγκρασιακούς συσχετισμούς, τότε μπορούμε να πιστεύουμε ότι και άλλοι θα βρίσκουν σε ένα ωραίο αντικείμενο ότι κι εμείς.
Ο 20ος αιώνας γίνεται και η σύγχρονη τέχνη είναι γεμάτη ιδιορρυθμίες, είναι συχνά σκανδαλώδης και προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Για τον Arthur Danto, εκείνο που κάνει τη διαφορά μεταξύ ενός έργου τέχνης και ενός κουτιού Brillo είναι μια ορισμένη θεωρία τέχνης. Είναι η θεωρία που ανεβάζει το αντικείμενο στον κόσμο της τέχνης και το συγκρατεί από την κατάρρευσή του στο πραγματικό αντικείμενο που ούτως ή άλλως είναι. Η ρυθμιστική αρχή είναι ο κόσμος της Τέχνης: ένας ευρύς κοινωνικός θεσμός, μια καθιερωμένη πρακτική, εντός του οποίου εδράζονται τα έργα τέχνης. Ο κόσμος της Τέχνης αποτελείται από πολλά συστήματα τέχνης, όπως είναι το θέατρο / γλυπτική /ζωγραφική / λογοτεχνία / μουσική. Το κάθε σύστημα αποτελεί το πλαίσιο για την παρουσίαση των ιδιαίτερων έργων τέχνης και παρέχει το θεσμικό υπόβαθρο για την απονομή του status «έργο τέχνης» στα αντικείμενα εντός του.
Πλάτων και Καντ με καλύπτουν. Ο πρώτος εν μέρει, ο δεύτερος σχεδόν απόλυτα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Danto είναι πολύ conceptual για τα γούστα μου. Η θεωρία του πιο πολύ βολεύει τους θεωρητικούς/κριτικούς της τέχνης, όχι όμως και τους εραστές της.
korinna, ευχαριστούμε για το σχόλιο. συμφωνώ μαζί σου ότι η θεωρία του Arthur Danto βολεύει κυρίως τους θεωρητικούς αλλά δεν είναι και η σημερινή πραγματικότητα; πρέπει πλέον να μας πουν τι είναι έργο τέχνης ή να εκτεθεί σε γκαλερί ή μουσείο για να το εκλάβουμε ως τέτοιο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔυστυχώς ισχύει...
ΑπάντησηΔιαγραφήΒασικά, τούτες οι θεωρίες βολεύουν πολλούς ατάλαντους και δημιουργούν αρκετές ανασφάλειες στους ανθρώπους, εμποδίζοντάς τους να εκφράσουν την ειλικρινή τους άποψη. ΣΤην ουσία αποκλείει αυτή η θεωρία την ικανότητα του ανθρώπου να εξελίξει και να καλλιεργήσει το αισθητήριό του... Δυστυχώς όμως, πάλι, η "τέχνη" είναι για τους λίγους, ενώ η τέχνη για όλους... Αλλά ας μην επεκταθούμε, γιατί θα ανοίξουμε μεγάλη κουβέντα! Φαίνεται πάντως ότι η διάλεξη είχε ενδιαφέρον!